مسعود محمدبیگی

یکی از مشکلات فرش ابریشم، که تقریباً به خصوصیت آن بدل شده بود، رفتار پارچه‌وار آن است. در واقع، صاحبان فرش ابریشم همواره با حرکت و جمع شدن قالی خود در دکوراسیون منزل مشکل دارند و از این موضوع گلایه‌مندند.

یکی از راهکارهایی که تجار به مشتریان خود یاد می‌دهند استفاده از ترمز فرش است. ترمز فرش از بافتی زبر تشکیل شده که از یک طرف به الیاف قالی قلاب می‌شود و از طرف دیگر به زمین کف می‌چسبد. متأسفانه این راهکار چندان ثمربخش نیست. چون به مرور زمان هم چسب خاصیت چسبندگی‌اش را از دست می‌دهد و هم الیاف قالی کمی صدمه می‌بیند؛ لذا در فرش‌های ذی‌قیمت، ترمز فرش مناسب نیست.

به تازگی گروه هنری فرش رایمون به راهکاری برای برون‌رفت از این مشکل دست یافته است. در واقع، مشکل از آن‌جا شروع می‌شود که بعد از اتمام قالی، تولیدکنندگان، فرش را به وسیله ماشین‌های پُرزگیر، که به دستگاه پرداخت ماشینی شهرت دارد، نازک می‌کنند و آن را به ضخامت کمتر از یک سانتیمتر می‌رسانند. در مرحله بعد، برای رسیدن به سطح صاف و یک‌دست، قبل و بعد از شسته شدن قالی، آن را با تیغ دستی پُرزگیری می‌کنند. این فرآیند منجر به نازک شدن بیش از حد می‌شود و چون ابریشم ماده‌ای بسیار لطیف است کف زمین مثل پارچه سُر میخورد.

در واقع، ریشه مشکل از فرهنگ بدی است که بین استادکاران و سرویس‌کاران رایج شده است. روش استفاده از پُرزگیر ماشینی مختص فرش پشمی است و به هیچ عنوان مناسب فرش ابریشمی نیست. راه برون‌رفت، حذف پُرزگیر ماشینی است. فرش باید در سه مرحله با دست پُرزگیری شود. در این صورت ضخامت فرش به دو تا سه برابر افزایش می‌یابد و رفتار فرش ابریشم دقیقاً منطبق بر رفتار فرش پشمی می‌شود. ضمن آنکه وقتی روی فرش راه می‌رویم لطافت ابریشم در زیر پا حس می‌شود. همچنین، عمر قالی چندین برابر افزایش خواهد یافت.

البته این فرآیند کار بسیار مشکلی است و به ندرت در حال حاضر پُرزگیر دستی قادر به انجام دادن چنین کاری است، اما باید اذعان داشت فرشی که در طول سال‌ها و با تلاش طاقت‌فرسای بافندگان بافته می‌شود ارزش آن را دارد که چند روزی هم صرف پُرزگیری آن شود.